Enerji Kaynakları Nelerdir?

Günümüzde Dünyanın en önemli sorunlarından biri olan enerji ihtiyacı gün geçtikçe de önemini daha da arttırmaktadır. Genel tanım itibariyle enerji kaynakları, bir maddenin iş yapabilme yeteneği için tanımlanan enerjinin elde edildiği kaynaklara denir. Dünyada enerji kaynakları oluşumlarına göre genel olarak ikiye ayrılır; bunlar da yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarıdır.

• Yenilenemez enerji kaynakları,
• Kömür,
• Petrol,
• Doğalgaz,
• Nükleer,
• Yenilenebilir enerji kaynakları,
• Güneş enerjisi,
• Rüzgâr enerjisi,
• Hidroelektrik enerjisi,
• Jeotermal enerji,
• Dalga enerjisi,

1) Yenilenemez Enerji Kaynakları; Günümüzde enerjinin %80 i fosil yakıtlardan elde edilmektedir. Bunlar da yenilenemez yani tükenebilir enerji kaynaklarıdır. Bu tükenebilir, yenilenemez enerji kaynaklarının kullanımı da çevre için zararlıdır. Bu enerji kaynakları kullanıldığında çevreye zararlı atıklar ya da gazlar bırakmaktadır. Şimdi gelin kısaca yenilenemez enerji kaynaklar hakkında kısa kısa bilgiler verelim.

• Kömür: İlk olarak 1800’lü yılların ortasından itibaren kullanılmaya başlayan kömürün en eski enerji kaynaklarından biri olduğu söylenebilir. Özellikle 19. Yüzyılda buharlı makinelerin icadından sonra kömür kullanımının arttığı söylenebilir.
• Petrol: Petrol de kömür gibi fosil yakıtlar arasında yer almaktadır. 20. Yüzyılda petrol en önemli enerji kaynağı olmuştur. Petrol yenilenemez enerji kaynakları içerisinde en önemlilerindendir. Birçok kaynakta petrolün 50 yıllık rezervinin kaldığı söylenmektedir.  Petrolün yakılması ile elektrik üretilir. Bunun yanında petrol dizel jeneratörler, araba gibi araçlar başta olmak üzere, aklınıza gelebilecek neredeyse tüm alanlarda kullanılmaktadır.
• Doğalgaz: 20. Yüzyılın ortalarından itibaren doğalgaz enerji kaynağı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde yenilenemez enerji kaynakları içerisinde doğalgaz çok önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde ve birçok başka ülkede doğalgaz elektrik üretiminde kullanılmaktadır.
• Nükleer Enerji: Dünyadaki elektrik enerjisinin %20’si nükleer santrallerden elde edilmektedir. Nükleer enerji yenilenemez enerji türlerindendir ancak diğer enerji türleri gibi fosil yakıt değildir. Nükleer enerji santrallerinde elektrik ucuzdur ancak santrallerin maliyeti oldukça yüksektir. Santrallerin yakıtlarının radyoaktif olması en büyük olumsuz yanlarından biridir. Santrallerin atmosfere zarar verdiği de bilinmektedir. Ayrıca oluşabilecek bir kazada çevreye ve canlı yaşamına çok büyük ve kalıcı hasarlara yol açabilmektedirler.

2) Yenilenebilir Enerji Kaynakları: Yenilenebilir enerji kaynakları, sürekli devam eden doğal süreçlerin enerji akışından elde edilir. Fosil yakıtlardan elde edilen enerji türlerinin bir gün bitecek olması yenilenebilir enerji kaynaklarının önemini daha da arttırmaktadır. Dünyada gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülke enerji ihtiyacını karşılamak ve çevreye olan zararı en aza indirmek için yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmiştir. Gelin şimdi de belli başlı yenilenebilir enerji kaynaklarını görelim:

• Güneş Enerjisi: Güneş enerjisi yenilenebilir enerji kaynakları içerisinde en önemlilerinden biridir. Güneş enerjisi teknolojileri güneş ışınlarını toplayıp buralardan ısı, ışık ve elektrik üretimi sağlamaktadır.  Bina çatılarına, cihazlara, arabalara yerleştirilen fotovoltaik (PV) sistemler güneş enerjisini elektriğe dönüştürmektedir. Ayrıca güneş kolektörleri ile su ısıtılarak evin sıcak su ihtiyacı karşılanabilir. Güneş enerjisinin en büyük avantajı çevreye hiç zarar vermemesidir. Bunun yanında sürekli yenilenebilir olması da güneş enerjisini çok cazip kılmaktadır. Güneş enerjisinin dezavantajı ise tüm yıl boyunca stabil olmaması ve mevsimsel olarak değişkenlik göstermesidir. Özellikle kış aylarında daha az kullanışlı olması ve elde edilen enerjinin depolanmasındaki güçlükler diğer dezavantajları arasındadır.
• Rüzgar Enerjisi: Rüzgar enerjisi de yenilenebilir enerji kaynakları arasında en önemlilerinden biridir. Ancak hepimizin de bildiği gibi rüzgar enerjisinin ana kaynağı da güneştir. Biliyoruz ki güneş karaları ve denizleri aynı oranda ısıtmaz. Bu farklılıktan dolayı oluşan basınç da rüzgarları oluşturur. Son yıllarda ülkemizde de çok yaygınlaşan rüzgar tribünleri rüzgarın var olan kinetik enerjisini önce mekanik enerjiye dönüştürür. Ardından elde edilen kinetik enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür. Günümüzde Dünya’nın elektrik ihtiyacının %2’si rüzgar enerjisinden elde edilmektedir. Rüzgar enerjisi temiz enerji kaynaklarından biridir ve çevreye zararı hiç yok denecek kadar azdır. Rüzgar enerjisinin en büyük dezavantajı rüzgar tribünleri için geniş alanlara ihtiyaç vardır, bunun yanında verimlilikleri değişkendir, göç eden kuşlar için de tehlike oluşturmaktadır.
• Hidroelektrik Enerjisi :  Hidroelektrik enerjisi suyun akış hızı kullanılarak elde edilen bir yenilenebilir enerji türüdür. Hidroelektrik enerji için su belli bir yükseklikten aşağı bırakılır ve mekanik enerjiye dönüşür. Elde edilen mekanik enerji tribün çarklarını çevirir ve jeneratör motoru vasıtası ile elektrik enerjisine dönüşür. Hidroelektrik enerjisi sayesinde şu anda Dünya’daki elektrik ihtiyacının neredeyse beşte biri karşılanmaktadır. Hidroelektrik enerjinin en büyük avantajı doğal yollarla elde edilmesi, aşırı enerji ihtiyacında kullanılabilir olması, sadece enerji değil sulama amaçlı da kullanılabilmesi. Hidroelektrik enerjinin dezavantajı ise kurulum süresinin uzun ve ilk yatırım maliyetinin yüksek olması. Bunun yanında hidroelektrik santrallerin bulunduğu çevrenin ekosisteminde değişikliklere neden olması.
• Jeotermal Enerji : Yenilenebilir enerji türlerinden biri de jeotermal enerjidir. Jeotermal enerji, jeotermal kaynakların bulunduğu yerlerden elde edilir. Bu enerjinin kullanımı çok eski tarihlere dayanmaktadır. Eski yıllarda insanlar doğal jeotermal kaynakları kullanarak banyo, ısınma ve pişirme gibi ihtiyaçlarını karşılıyorlardı. Günümüzde de jeotermal enerjiden ısınma, elektrik ve mineral üretimi gibi alanlarda faydalanılmaktadır.
• Dalga Enerjisi : Dalga enerjisi denizlerde oluşan dalga hareketinden elde edilir. Dalga enerjisi, dalga jeneratörleri yardımıyla enerji üretimi sağlar. Dünya’mızın çok büyük bir kısmının sulardan oluştuğu düşünülse bile dalga enerjisi en az kullanılan enerji türüdür. Aslında yeterince faydalanılabilse bu enerji türü ile Dünya enerji ihtiyacının çok büyük bir kısmı elde edilebilir.